حسرت کافران (قرآن)

---

قرآن کریم در بعضی از آیات به حسرت کافران وعواملی که باعث ایجاد این حسرت در روز قیامت می شود اشاره می فرماید که در ذیل به آنها اشاره می شود.

۱ - حسرت بر گذشته خویش

---

قرآن کریم در مورد حسرت کافران در جهنم ، بر گذشته خویش می فرماید: «ان الله لعن الکـفرین واعد لهم سعیرا• یوم تقلب وجوههم فی النار یقولون یــلیتنا اطعنا الله واطعنا الرسولا» خداوند کافران را لعن کرده (و از رحمت خود دور داشته) و برای آنها آتش سوزاننده‌ای آماده نموده است• در آن روز که صورتهای آنها در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد (از کار خود پشیمان می‌شوند و) می‌گویند‌ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم.

۲ - حسرت از کوتاهی در دنیا

---

قرآن کریم در مورد حسرت کافران در قیامت، از کوتاهی خود در دنیا و به مسخره گرفتن آیات خدا و نرسیدن به مقام پرهیزکاران و نیکوکاران می فرماید: «ان تقول نفس یـحسرتی علی ما فرطت فی جنـب الله وان کنت لمن السـخرین• او تقول لو ان الله هدنی لکنت من المتقین• او تقول حین تری العذاب لو ان لی کرة فاکون من المحسنین• بلی قد جاءتک ءایـتی فکذبت بها واستکبرت وکنت من الکـفرین» این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من از کوتاهیهائی که در اطاعت فرمان خدا کردم و (آیات او را) به سخریه گرفتم! • و مبادا بگوید: اگر خداوند مرا هدایت می‌کرد از پرهیزگاران بودم• یا هنگامی که عذاب را می‌بیند بگوید: آیا می‌شود بار دیگر (به دنیا) بازگردم تا از نیکوکاران باشم؟! • آری آیات من به سراغ تو آمد اما آن را تکذیب کردی و تکبر ورزیدی و از کافران بودی.

۳ - مشاهده عذاب و آرزوی بازگشت به دنیا

---

قرآن کریم در مورد حسرت کافران در قیامت، هنگام مشاهده عذاب و آرزوی بازگشت به دنیا می فرماید: «ان تقول نفس یـحسرتی علی ما فرطت فی جنـب الله وان کنت لمن السـخرین• او تقول حین تری العذاب لو ان لی کرة فاکون من المحسنین• بلی قد جاءتک ءایـتی فکذبت بها واستکبرت وکنت من الکـفرین» (این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من از کوتاهیهائی که در اطاعت فرمان خدا کردم و (آیات او را) به سخریه گرفتم! •یا هنگامی که عذاب را می‌بیند بگوید: آیا می‌شود بار دیگر (به دنیا) بازگردم تا از نیکوکاران باشم؟! • آری آیات من به سراغ تو آمد اما آن را تکذیب کردی و تکبر ورزیدی و از کافران بودی.

۴ - تکذیب پیامبر اسلام و قرآن کریم

---

در قرآن کریم حسرت کافران در قیامت، به سبب تکذیب پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و قرآن کریم چنین بیان شده است: «وانا لنعلم ان منکم مکذبین• وانه لحسرة علی الکـفرین» و ما می‌دانیم که بعضی از شما آن را تکذیب می‌کنید• و این مایه حسرت کافران است. ( قرآن از آن جهت، مایه حسرت کافران است که در دنیا به آن عمل نکردند. )

۵ - انجام ندادن اعمال صالح

---

خداوند حسرت و افسوس کافران در قیامت، از انجام ندادن اعمال صالح را چنین بیان می فرماید: «ونادی اصحـب النار اصحـب الجنة ان افیضوا علینا من الماء او مما رزقکم الله قالوا ان الله حرمهما علی الکـفرین• هل ینظرون الا تاویله یوم یاتی تاویله یقول الذین نسوه من قبل قد جاءت رسل ربنا بالحق فهل لنا من شفعاء فیشفعوا لنا او نرد فنعمل غیر الذی کنا نعمل...» و دوزخیان، بهشتیان را صدا می‌زنند که (محبت کنید) و مقداری آب یا از آنچه خدا به شما روزی داده به ما ببخشید، آنها (در پاسخ) می‌گویند خداوند اینها را بر کافران تحریم کرده است• آیا آنها انتظار دارند سرانجام تهدیدهای الهی را مشاهده کنند؟ آنروز که این امر انجام گیرد (کار از کار گذشته و بیداری سودی نخواهد داشت و) آنها که آنرا قبلا فراموش کرده بودند می‌گویند فرستادگان پروردگار ما به حق آمدند، آیا (امروز) شفیعانی برای ما وجود دارند که برای ما شفاعت کنند؟ یا (امکان دارد) باز گردیم و اعمالی غیر از آنچه انجام دادیم انجام دهیم؟! ... .
«والذین کفروا لهم نار جهنم لا یقضی علیهم فیموتوا ولا یخفف عنهم من عذابها کذلک نجزی کل کفور• وهم یصطرخون فیها ربنا اخرجنا نعمل صــلحـا غیر الذی کنا نعمل...» کسانی که کافر شدند آتش دوزخ برای آنها است، هرگز فرمان مرگ آنها صادر نمی‌شود تا بمیرند، و نه چیزی از عذابش از آنها تخفیف داده می‌شود، اینگونه هر کفران کننده‌ای را کیفر می‌دهیم• آنها در دوزخ فریاد می‌زنند پروردگارا! ما را خارج کن تا عمل صالح بجا آوریم غیر از آنچه انجام می‌دادیم!... .

۶ - بی ایمانی و نامسلمانی

---

حسرت و دریغ کافران، از بی ایمانی و نامسلمانی خود اینگونه می باشد: «ربما یود الذین کفروا لو کانوا مسلمین» كافران (هنگامي كه آثار شوم اعمال را ببينند) چه بسا آرزو مي‌كنند مسلمان بودند!

۷ - نداشتن شفاعتگر

---

حسرت کافران در قیامت، از نداشتن شفاعتگرانی برای خود چنین است: «ونادی اصحـب النار اصحـب الجنة ان افیضوا علینا من الماء او مما رزقکم الله قالوا ان الله حرمهما علی الکـفرین• هل ینظرون الا تاویله یوم یاتی تاویله یقول الذین نسوه من قبل قد جاءت رسل ربنا بالحق فهل لنا من شفعاء فیشفعوا لنا...» و دوزخیان، بهشتیان را صدا می‌زنند که (محبت کنید) و مقداری آب یا از آنچه خدا به شما روزی داده به ما ببخشید، آنها (در پاسخ) می‌گویند خداوند اینها را بر کافران تحریم کرده است• آیا آنها انتظار دارند سرانجام تهدیدهای الهی را مشاهده کنند؟ آنروز که این امر انجام گیرد (کار از کار گذشته و بیداری سودی نخواهد داشت و) آنها که آنرا قبلا فراموش کرده بودند می‌گویند فرستادگان پروردگار ما به حق آمدند، آیا (امروز) شفیعانی برای ما وجود دارند که برای ما شفاعت کنند؟ ...

۸ - عوامل حسرت کافران

---

۸.۱ - استکبار

استکبار کافران در برابر آیات الهی، باعث حسرت آنان در قیامت می شود: «ان تقول نفس یـحسرتی... • بلی قد جاءتک ءایـتی... واستکبرت...» (این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من ... • آری آیات من به سراغ تو آمد اما آن را تکذیب کردی و تکبر ورزیدی... .

۸.۲ - استهزا

تمسخر آیات الهی در دنیا، باعث حسرت کافران در قیامت می باشد: «ان تقول نفس یـحسرتی علی ما فرطت فی جنـب الله وان کنت لمن السـخرین» (این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من از کوتاهیهائی که در اطاعت فرمان خدا کردم و (آیات او را) به سخریه گرفتم!
هنگامی که انسان وارد عرصه محشر می‌شود و نتیجه تفریطها، و مسامحه کاریها و خلافکاریها و شوخی گرفتن جدی‌ها، را در برابر چشم خود می‌بیند، فریادش به وا حسرتا بلند می‌شود، اندوهی سنگین توا م با ندامتی عمیق بر قلب او سایه می‌افکند، و این حالت درونی خود را بر زبان آورده و به صورت جمله‌های فوق بیان می‌دارد.

۸.۳ - انفاق مال بر ضد اسلام

انفاق اموال در راه مبارزه با اسلام، به دست کفار قریش، موجب حسرت آنان در قیامت می شود: «ان الذین کفروا ینفقون امولهم لیصدوا عن سبیل الله فسینفقونها ثم تکون علیهم حسرة ثم یغلبون...» آنها که کافر شدند اموالشان را برای بازداشتن مردم از راه خدا انفاق می‌کنند، آنها این اموال را (که برای بدست آوردن آن زحمت کشیده‌اند در این راه) انفاق می‌نمایند اما مایه حسرت و اندوهشان خواهد شد و سپس شکست خواهند خورد... .

۸.۴ - انکار معاد

محدود دانستن حیات در تنگنای مادی دنیا، موجب حسرت و اندوه عمیق کافران، در قیامت می شود: «وقالوا ان هی الا حیاتنا الدنیا وما نحن بمبعوثین• ولو تری اذ وقفوا علی ربهم قال الیس هـذا بالحق قالوا بلی وربنا قال فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون• قد خسر الذین کذبوا بلقاء الله حتی اذا جاءتهم الساعة بغتة قالوا یـحسرتنا علی ما فرطنا فیها...» آنها گفتند: چیزی جز این زندگی دنیا نیست و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد• اگر آنها را به هنگامی که در پیشگاه (دادگاه عدل ) پروردگارشان ایستاده‌اند به بینی که به آنها گفته می‌شود آیا این حق نیست؟ می‌گویند: آری قسم به پروردگار ما (حق است)، می‌گوید پس مجازات را بچشید در برابر آنچه انکار می‌کردید! • آنها که لقای پروردگار را انکار کردند مسلما زیان دیدند، (و این انکار ادامه می‌یابد) تا هنگامی که ناگهان قیامت فرا می‌رسد می‌گویند: ‌ای افسوس که درباره آن کوتاهی کردیم... .
«وقالوا یـویلنا هـذا یوم الدین• هـذا یوم الفصل الذی کنتم به تکذبون» و می‌گویند: ‌ای وای بر ما این روز جزا است• (آری) این همان روز جدائی است که شما آن را تکذیب می‌کردید (جدای حق از باطل ).

۸.۵ - بی ایمانی

ایمان نیاوردن در دنیا، سبب حسرت کافران، در قیامت می باشد: «ولو تری اذ وقفوا علی النار فقالوایــلیتنا نرد ولا نکذب بـایـت ربنا ونکون من المؤمنین» اگر (حال آنها را) ببینی هنگامی که در برابر آتش ایستاده‌اند که می‌گویند ‌ای کاش (بار دیگر به دنیا) باز می‌گشتیم و آیات پروردگارمان را تکذیب نمی‌کردیم و از مؤمنان می‌شدیم. «ربما یود الذین کفروا لو کانوا مسلمین» كافران (هنگامي كه آثار شوم اعمال را ببينند) چه بسا آرزو مي‌كنند مسلمان بودند! «وانذرهم یوم الحسرة اذ قضی الامر وهم فی غفلة وهم لا یؤمنون» آنها را از روز حسرت (روز رستاخیز که برای همه مایه تأسف است) بترسان، روزی که همه چیز پایان مییابد در حالی که آنها در غفلتند و ایمان نمی‌آورند.

۸.۶ - ترک اطاعت

اطاعت نکردن کافران، از خدا و رسول صلی الله علیه وآله، مایه حسرت آنان، در قیامت می شود: «ان الله لعن الکـفرین واعد لهم سعیرا• یوم تقلب وجوههم فی النار یقولون یــلیتنا اطعنا الله واطعنا الرسولا» خداوند کافران را لعن کرده (و از رحمت خود دور داشته) و برای آنها آتش سوزاننده‌ای آماده نموده است• در آن روز که صورتهای آنها در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد (از کار خود پشیمان می‌شوند و) می‌گویند‌ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم.
«قالوا یـویلنا من بعثنا من مرقدنا هـذا ما وعد الرحمـن وصدق المرسلون» می گویند‌ای وای بر ما! چه کسی ما را از خوابگاهمان برانگیخت؟ (آری) این همان است که خداوند رحمان وعده داده و فرستادگان (او) راست گفتند.

۸.۷ - ترک عمل صالح

انجام ندادن عمل صالح، سبب حسرت و افسوس کافران، در قیامت می باشد: «ونادی اصحـب النار اصحـب الجنة ان افیضوا علینا من الماء او مما رزقکم الله قالوا ان الله حرمهما علی الکـفرین• هل ینظرون الا تاویله یوم یاتی تاویله یقول الذین نسوه من قبل قد جاءت رسل ربنا بالحق فهل لنا من شفعاء فیشفعوا لنا او نرد فنعمل غیر الذی کنا نعمل...» و دوزخیان، بهشتیان را صدا می‌زنند که ( محبت کنید) و مقداری آب یا از آنچه خدا به شما روزی داده به ما ببخشید، آنها (در پاسخ) می‌گویند خداوند اینها را بر کافران تحریم کرده است• آیا آنها انتظار دارند سرانجام تهدیدهای الهی را مشاهده کنند؟ آنروز که این امر انجام گیرد (کار از کار گذشته و بیداری سودی نخواهد داشت و) آنها که آنرا قبلا فراموش کرده بودند می‌گویند فرستادگان پروردگار ما به حق آمدند، آیا (امروز) شفیعانی برای ما وجود دارند که برای ما شفاعت کنند؟ یا (امکان دارد) باز گردیم و اعمالی غیر از آنچه انجام دادیم انجام دهیم؟! ...
«والذین کفروا لهم نار جهنم لا یقضی علیهم فیموتوا ولا یخفف عنهم من عذابها کذلک نجزی کل کفور• وهم یصطرخون فیها ربنا اخرجنا نعمل صــلحـا غیر الذی کنا نعمل...» کسانی که کافر شدند آتش دوزخ برای آنها است، هرگز فرمان مرگ آنها صادر نمی‌شود تا بمیرند، و نه چیزی از عذابش از آنها تخفیف داده می‌شود، اینگونه هر کفران کننده‌ای را کیفر می‌دهیم• آنها در دوزخ فریاد می‌زنند پروردگارا! ما را خارج کن تا عمل صالح بجا آوریم غیر از آنچه انجام می‌دادیم!... .

۸.۸ - تکذیب آیات خدا

تکذیب آیات الهی از جانب کافران، موجب حسرت آنان، در قیامت می شود: «ولو تری اذ وقفوا علی النار فقالوایــلیتنا نرد ولا نکذب بـایـت ربنا ونکون من المؤمنین» اگر (حال آنها را) ببینی هنگامی که در برابر آتش ایستاده‌اند که می‌گویند‌ای کاش (بار دیگر به دنیا ) باز می‌گشتیم و آیات پروردگارمان را تکذیب نمی‌کردیم و از مؤمنان می‌شدیم. «ان تقول نفس یـحسرتی... • بلی قد جاءتک ءایـتی فکذبت بها...» این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من!...• آری آیات من به سراغ تو آمد اما آن را تکذیب کردی ... .

۸.۹ - تکذیب قرآن

تکذیب قرآن، مایه حسرت کافران، در قیامت می شود: «تنزیل من رب العــلمین• وانه لحسرة علی الکـفرین» بلکه کلامی است که از سوی پروردگار عالمیان نازل شده•و این مایه حسرت کافران است. (قرآن از آن جهت، مایه حسرت کافران است که در دنیا به آن عمل نکردند.

۸.۱۰ - غفلت از قیامت

حسرت کافران در قیامت، به علت غفلت از روز جزا می باشد: «واقترب الوعد الحق فاذا هی شـخصة ابصـر الذین کفروا یـویلنا قد کنا فی غفلة من هـذا بل کنا ظــلمین» و وعده حق (قیامت) نزدیک می‌شود، در آن هنگام چشمهای کافران از وحشت از حرکت باز می‌ماند (می‌گویند) ‌ای وای بر ما که از این در غفلت بودیم بلکه ما ستمگر بودیم.

۸.۱۱ - کوتاهی در حق خدا

حسرت کافران در قیامت، به دلیل کوتاهی در حق خداوند است: «ان تقول نفس یـحسرتی علی ما فرطت فی جنـب الله وان کنت لمن السـخرین• بلی قد جاءتک ءایـتی فکذبت بها واستکبرت وکنت من الکـفرین» این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من از کوتاهیهائی که در اطاعت فرمان خدا کردم و (آیات او را) به سخریه گرفتم! • آری آیات من به سراغ تو آمد اما آن را تکذیب کردی و تکبر ورزیدی و از کافران بودی..

۸.۱۲ - کوتاهی در اجرای تکالیف الهی

حسرت شدید کافران تکذیب کننده در قیامت، به علت کوتاهی آنان، در اجرای تکالیف الهی در دنیاست: «ولو تری اذ وقفوا علی ربهم قال الیس هـذا بالحق قالوا بلی وربنا قال فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون• قد خسر الذین کذبوا بلقاء الله حتی اذا جاءتهم الساعة بغتة قالوا یـحسرتنا علی ما فرطنا فیها...» اگر آنها را به هنگامی که در پیشگاه (دادگاه عدل) پروردگارشان ایستاده‌اند به بینی که به آنها گفته می‌شود آیا این حق نیست؟ می‌گویند: آری قسم به پروردگار ما (حق است)، می‌گوید پس مجازات را بچشید در برابر آنچه انکار می‌کردید! • آنها که لقای پروردگار را انکار کردند مسلما زیان دیدند، (و این انکار ادامه می‌یابد) تا هنگامی که ناگهان قیامت فرا می‌رسد می‌گویند: ‌ای افسوس که درباره آن کوتاهی کردیم... .

۸.۱۳ - محرومیت از شفاعتگران

نداشتن شفاعتگر در قیامت، سبب افسوس و حسرت کافران در آن روز می شود: «ونادی اصحـب النار اصحـب الجنة ان افیضوا علینا من الماء او مما رزقکم الله قالوا ان الله حرمهما علی الکـفرین• هل ینظرون الا تاویله یوم یاتی تاویله یقول الذین نسوه من قبل قد جاءت رسل ربنا بالحق فهل لنا من شفعاء فیشفعوا لنا...» و دوزخیان، بهشتیان را صدا می‌زنند که (محبت کنید) و مقداری آب یا از آنچه خدا به شما روزی داده به ما ببخشید، آنها (در پاسخ) می‌گویند خداوند اینها را بر کافران تحریم کرده است• آیا آنها انتظار دارند سرانجام تهدیدهای الهی را مشاهده کنند؟ آنروز که این امر انجام گیرد (کار از کار گذشته و بیداری سودی نخواهد داشت و) آنها که آنرا قبلا فراموش کرده بودند می‌گویند فرستادگان پروردگار ما به حق آمدند، آیا (امروز) شفیعانی برای ما وجود دارند که برای ما شفاعت کنند؟ ... .

۹ - پانویس

---